Dat de typisch Italiaanse uitbundigheid ook tijdens de kerstperiode voor heel wat ambiance en sfeer zorgt, ontdekken we tijdens een trip door Umbrië. Kerstmis is hier iets waar ze het hele jaar door naar uitkijken, een plek waar kleine vestigingsstadjes schitteren door de weelderinge lichtversiering, waar elk dorpje groot of zijn een eigen kerstmarkt heeft en waar kerststallen letterlijk tot leven komen. Mijn reis gaat van Assisi over Todi en Perugiao naar Gubbio, Citta della Pieve en Orvieto, vijf plaatsen waar het heerlijk is om te dwalen tussen de middeleeuwse straatjes en van een kerst op z’n Italiaans te proeven. Buon Natale a tutti!
Assisi, de geboorteplaats van Franciscus
Mijn eerste ‘kerststop’ in Umbrië is Assisi, de geboorteplaats van Franciscus Bernardone (beter bekend uiteraard als Franciscus van Assisi). Hier prijkt in volle glorie de Basilica di San Francesco, de basilica die voor hem gebouwd werd en waaronder hij ook begraven ligt. Het bouwwerk is indrukwekkend mooi met prachtige fresco’s en een beneden- en bovenkerk. Uiteraard is een bezoekje aan de tombe van Fransiscus een absolute must.
De prachtige kerststal op het plein vlak voor de Basilica zorgt meteen voor stemmige kersttafferelen, maar evengoed vind ik kuierend door de smalle middeleeuwse straatjes van de stad bakken sfeer. De schattige winkeltjes puilen uit van Italiaanse lekkernijen – zoals de Assisi strudel, een lekkernij met appel en olijfolie – en van honderden Franciscus-beeldjes in alle maten en soorten. Ideaal om de kerststal thuis een extra touch te geven.
Slapen en eten: ik verbleef in het Valle di Assis, aan de voet van de berg Subasio, met zicht op Assisi. Het restaurant Recanto, dat bij het hotel hoort, presenteert Italiaanse specialiteiten en een heerlijk kerstmenu.
Todi, met zicht over de Tibervallei
In het oude Todi is het middeleeuws karakter goed bewaard gebleven; de karaktervolle gebouwen, de smalle straatjes en levendige pleintjes, hier voel je het verleden als het ware tot leven komen. Todi is bovendien gelegen bovenop een heuvel, waardoor ik het prachtige uitzicht over de Tibervallei er zomaar bij krijg.
Het stadje zelf staat propvol kerken en paleizen en ook het stratenplan is bijzonder: twee concentrische cirkels die met elkaar verbonden zijn. Op de Piazza del Popolo, temidden de oude gebouwen, prijkt een schaatsbaan met kerstboom. De omliggende gebouwen zijn bovendien spectaculair verlicht, een magisch mooi plaatje.
Zeker doen: de Duomo di Todi bezoeken en de 450 trappen tot helemaal naar boven beklimmen. Tijdens je tocht naar boven kun je de adembenemende plafondschildering van Michelangelo bewonderen en je hebt er een prachtig zicht over de stad.
Eten: La Mulinella, een authentiek Italiaans restaurant met een echte ‘la mama’ achter het fornuis. Er worden typische gerechten van Umbrië geverseerd
Terni, waar de grootste ster ter wereld schijnt
Terni is een vrij jonge stad maar wat het aan middeleeuwse charme ontbreekt, wordt volop goedgemaakt door een dynamische ambiance. Er worden regelmatig leuke events en festivals georganiseerd en dankzij de vele winkeltjes, restaurant en cafeetjes oogt het centrum heel gezellig. Terni heeft ook een romantische ziel, want hier staat de Basiliek van Sint Valentijn, beschermheilige van de verliefde én van de stad. Verder is ook de kerstperiode een bijzondere tijd; jaarlijks wordt op 8 december op de flanken van de Monte Miranda de Stella di Miranda (de ster van Miranda) opgelicht. Deze ster bestaat uit honderden lampen, is zo’n 105 meter breed en 350 meter lang. De Stella di Miranda is in de wijde omgeving van Terni te zien en wordt beschouwd als de grootste artificiële komeet ster ter wereld.
Zeker doen: In de omgeving van Terni kun je de Cascata delle Marmore bezoeken. Deze watervallen zijn weliswaar kunstmatig aangelegd maar zijn toch goed voor een mooi en idylisch plaatje.
Eten: Oste della Mal’ora, sfeervol restaurant waar je zelfgemaakte pasta krijgt (uiteraard!), lekkere kazen en zalige wijnen.
Perugia, de Italiaanse chocoladestad
Kunststad Perugia is het hart van Umbrië. De kleine stad met stevige muren doet denken aan een burcht en is omringd door prachtige valleien; het zicht dat je hebt op omgeving is prachtig! Perugia is niet zo groot maar beslist een bezoekje waard: de stad bruist (met dank ook aan de twee universiteiten) en de vele bezienswaardigheden. Zo is de Fontana Maggiore, op de Piazza IV Novembre, één van de meest beroemde fonteinen van Italië.Perugia is ook de Italiaanse chocoladehoofdstad en dat zal ik geweten hebben: in tal van winkeltjes kan ik chocolade in alle vormen en maten bewonderen én proeven. (Tip: elk jaar in oktober kun je er een groots chocoladefestival bijwonen en krijg je echt geen genoeg van chocolade, verblijf dan in het Etruscan Chocohotel, een echt chocoladehotel). Maar ik ben hier natuurlijk vooral voor de kerstsfeer en Perugia is hiervoor een prima bestemming, niet in het minst omdat je hier de meest bijzondere kerstmarkt van Italië vindt; een gedeelte van de markt bevindt zich namelijk ondergronds, in een middeleeuws doolhof van tunnels, steegjes en pleintjes van de Rocca Paolina. De vele kraampjes bieden vooral ambachtelijke kerstcadeaus aan, authentieker kan bijna niet.
Eten: ik ging eten in de Trattoria del Borgo, een verrassend lekker restaurantje dat met lokale producten werkt en waar ook uitstekende wijnen geserveerd worden.
De geboorte van de kerststal: Prijkt er naast jouw kerstboom ook een stalletje met Jozef, Maria, het kindje Jezus en allerlei herders en heiligen? En wist je ook dat de kerststal zijn oorsprong heeft in Umbrië? Niemand minder dan Fransiscus van Assisi himself organiseerde in 1223 de allereerste ‘levende’ kerststal in het dorpje Greccio, gelegen op enkele kilometers van Assisi. Meteen de reden waarom je vandaag nog in heel Umbrië talloze prachtige kerststallen.
Gubbio, waar de grootste kerstboom ter wereld staat
Gubbio, één van de oudste steden van Umbrië, pakt uit met de grootste kerstboom ter wereld. Belangrijk detail: deze kerstboom staat niet maar ligt op de helling van de Monte Ingino. De kerstboom bestaat namelijk uit zo’n 8 kilometer lichtjes en is ongeveer 750 meter hoog en 450 meter breed. De boom wordt al sinds 1981 ‘gelegd’ en staat zelfs officieel vermeld in het Guinness Book of World Records als de enige echte grootste kerstboom ter wereld. Het ontsteken van de lichtjes is elk jaar opnieuw een spectaculair gebeuren waarbij heel Gubbio betrokken is.
Eten: Taverna del lupo, een sfeervol restaurant in het historische centrum van Gubbio waar vooral het degustatiemenu een topper is.
Citta della Pieve en de monumentale kerststal
Wil je het kleinste steegje van Italië eens zien, dan ben je in het gezellige Citta della Pieve aan het goede adres: de Vicolo Baciadonne is ongeveer 43 centimeter breed en wordt ook wel eens het ‘kusstraatje’ genoemd omdat je elkaar wel moét kussen wil je er gezamenlijk doorheen wandelen. Tijdens de eindejaar periode heeft Citta della Pieve een extra troef: de monumentale kerststal die er elk jaar opnieuw – sinds 1967 – veel bezoekers trekt. De kerststal vindt onderdak in de ondergrondse ruimten van het Palazzo della Corgna. Niet alleen de klassieke kersttaferelen – Jozef, Maria, het kindje Jezus & co – maar ook scènes uit het leven van Christus en episodes uit het Oude en Nieuwe Testament wordt uitgebeeld, zoals je wel vaker ziet bij kerststallen in Umbrië.
Tip: Citta della Pieve is het geboortedorp van schilder Perugino, je kunt er zijn meesterwerk ‘Aanbidding van de drie koningen’ bewonderen.
Eten: Copetta Bruno Trattoria, populair restaurant waar je eenvoudige maar lekkere, typische gerechten kunt krijgen. Vaak met lokale saffraan ook, aangezien dit stukje van Umbrië bekend is om de saffraanproductie.
Orvieto, het stadje op de rots
Op een 300 meter hoge rots kijkt het stadje Orvieto over de omgeving uit. Behalve de spectaculaire vergezichten, is de absolute bezienswaardigheid hier de rijkelijk versierde Duomo. Het gebouw is versierd met schitterende mozaïeken, beelden en fresco’s en er werd maar liefst 300 jaar aan gebouwd. Na de Duomo breng ik een bezoekje aan de Pozzo di San Patrizio, een waterput uit de 16de eeuw die aangelegd werd in opdracht van paus Clemens VII. Bedoeling was om in tijden van oorlog een voldoende grote watervoorraad te hebben (de paus was duidelijk niet echt geliefd). De put van meer dan 62 meter diep heeft twee van elkaar gescheiden spiraaltrappen. Langs de ene trap klommen de ezels die het water droegen naar boven, langs de andere trap gingen ze weer naar beneden. Op die manier ontstonden er geen opstoppingen. Hetzelfde gebeurt eigenlijk nu nog, alleen zijn het nu toeristen die naar boven en terug naar beneden trekken. Leuk weetje: het systeem van gescheiden trappen werd bedacht door een bordeel in Rome, dat vonden ze daar bijzonder handig. Met eindejaar is Orvieto een magische plek boordevol sfeervolle evenementen. Ook hier bezoek ik een ambachtelijke kerstmarkt (op het mooie plein Piazza delal Repubblica), en hoewel ik ondertussen al behoorlijk wat Italiaanse kerstmarkten heb kunnen afvinken, blijft het een sfeervol gegeven. Orvieto pakt tijdens de kerstperiode ook uit met een levende kerststal.
Praktisch: Umbrië bereik je makkelijk met het vliegtuig of met de wagen. Vliegen die je best via Perugia of Rome, ter plaatse is het aangewezen om een huurwagen te voorzien. Met de wagen moet je zo’n 1400 kilometer afleggen vanuit Brussel, reken er dus op dat je zo’n twee dagen (met overnachting) onderweg zal zijn.
Meer info: www.umbriatourism.it – www.facebook.com/InUmbrië
Disclamer: wij reisden op uitnodiging van Umbria Tourism naar Umbrië, alle meningen zijn uiteraard geheel de onze.