Neen, Halloween is van oorsprong geen Amerikaanse traditie maar ontstond zo’n 3.000 jaar geleden in Ierland. Griezelig dat je dat niet wisten, niet? De Ieren hebben van ‘hun’ Halloween in elk geval een uitgebreid feest gemaakt waarin tradities, muziek, humor en verhalen smakelijk gemixt worden tot een onvergetelijk spektakel. En ook al is 2020 een jaar waarin alle leuke dingen gecanceld lijken, dat belet de Ieren niet om – weliswaar – virtueel alle heksen, spoken en griezels op de wereld los te laten en uitgebreid Halloween te vieren.
Even terug in de tijd
Halloween ontstond bijna 3.000 jaar geleden in Ierland. Het feest werd toen nog Samhain – uit te spreken als ‘Saun’ – genoemd, naar de plaats waar het griezelfeest ontstond.
Volgens de Keltische kalender begint het Nieuwjaar op 1 november, wat van 31 oktober dus een beetje een ‘oudejaarsavond’ maakt. Die datum markeert het einde van het oogst- en lichtseizoen en de start van donkere tijden, letterlijk dan, gezien het om een koude, lange periode van korte dagen en lange nachten gaat.
De Kelten geloofde dat er tussen de levenden en de doden een interactie kan plaatsvinden; meer bepaald op oudejaar (31 oktober dus) kunnen geesten van de dode naar de levende wereld overstappen en een levend lichaam zoeken om het nieuwe jaar in te zetten. Dat vonden die oude Kelten natuurlijk niet zo’n goed idee, en om de geesten af te schrikken en in verwarring te brengen, droegen ze griezelige maskers en kostuums.
De viering van Halloween vond plaats zodra de duisternis viel, en er werden grote vreugdevuren aangestoken die de geesten op afstand moesten houden.
Tijdens de grote immigratiegolven naar Amerika, brachten de Ieren hun feest mee de oceaan over, waardoor Halloween dus ook in Amerika populair werd. Vandaar dus.
Over een cake die de toekomst voorspelt en andere tradities
Halloween is op en top Iers en dus kun je er prat op gaan dat het feest barst van de tradities en speciale gebruiken.
Laten we met barm brack beginnen: barmbrack is een vruchtencake waarvan gezegd wordt dat deze de toekomst kan voorspellen. In de cake zit namelijk vanalles verstopt; dingen die iets verklappen over de toekomst van degene die ze in zijn of haar plakje cake vindt. Ben je de gelukkige die je tanden bijna stuk bijt op een ring? Goed nieuws want dan zou het wel eens kunnen dat je komend jaar voor het altaar staat. Zit er een muntje in je barmbrack? Vergeet dan niet op de lotto te spelen want er staat jou heel wat financiële voorspoed te wachten!
En wat te zeggen over de uitgeholde pompoenen, hét symbool van Halloween wereldwijd? Ook dat vindt zijn oorsprong in een mooie Ierse traditie. De uitgeholde pompoen heet daar namelijk de jack-o’-lantern, naar de oude mythe over de smid Jack die een knol uitholde om als lantaarn te gebruiken. Later werd de knol vervangen een pompoen, dat is wat makkelijker om uit te hollen en figuurtjes in te snijden.
Ook de traditie van ‘trick of treat’ stamt uit het oude Ierse Halloweenfeest; wie op 31 oktober schrik had dat er een kwade geest op hun deur zou komen kloppen, legde alvast wat fruit en noten klaar, als geschenk voor de dolende deugniet dus en in de hoop deze gunstig te stemmen. Liever een ‘treat’ dan een ‘trick’ dus.
Het Ierse Halloween vandaag
Tot op vandaag vieren de Ieren nog steeds Halloween zoals 3.000 jaar geleden: er worden grote vuren aangestoken, poempoenen uitgesneden, de barmbrack wordt aangesneden en uitdossen in een griezelig kostuum is gewoon een must. En omdat de Ieren dol zijn op feesten (en wij daarom op hen) worden er met Halloween over heel Ierland tal van griezelfestivals georganiseerd.
Nu is 2020 al een griezelig jaar op zich natuurlijk, maar wil je er ook wat vreugde aan toevoegen, vier dan samen met de Ieren Halloween digitaal. Het is meteen een voorproefje voor het échte werk, wanneer je Halloween écht in Ierland kunt vieren.
Het ‘geestige’ Púca-festival
Púca is Iers voor ‘geest’ en het Púca-festival wordt gevierd in Drogheda, Athboy en op Trim Castle in de graafschappen Meath en Louth ten noorden van Dublin). Er wordt een Samhain-vuur aangestoken, er is livemuziek en optredens en lichtshows zorgen voor de nodige aaahs en ooohs, zo mooi is het.
Met uitzondering van het aansteken van de Samhain-vuren op 31 oktober zijn alle vieringen dit jaar virtueel, je kunt ze volgen via de Púca sociale mediakanalen.
Stoker Festival: een date met Dracula
Bram Stoker, de auteur die Dracula tot leven bracht, is in Dublin geboren en dus is het maar logisch dat er een Stoker Festival georganiseerd moet worden. Verwacht je aan een flinke parade van vampieren in alle maten en soorten, en wees gerust: deze bijten niet (echt).
Derry Halloween op de bucket list
De stad Londonderry in Noord-Ierland is the place to be als het om Halloween gaat. Wat ooit begon als een lollige verkleedpartij in een pub, groeide uit tot een groots festival. Hier sparen ze kosten noch moeite om oude mythes te doen herleven en er een onvergetelijk feest van te maken. Denk: spectaculaire Halloweenparade, optredens en heel veel plezier. Derry Halloween is een echt bucket list-evenement, met bezoekers van over heel de wereld (en let op: misschien ook wel van de ‘andere wereld’, brr…).
Ook het Derry Halloweenfestival heeft heel wat leuke online content voorzien, van workouts hoe je een bezemsteel om op te vliegen maakt tot storytelling voor volwassenen (want heel erg creepy). Check it out dus!
Ierland maakt er online alsnog nog een geslaagde Halloween van, met dank aan de organisatoren. Het doet ons in elk geval nog meer uitkijken naar volgend jaar, wanneer we zelf naar Ierland kunnen om er op spokenjacht te gaan.
Oíche Shamhna sona!
Info. www.ireland.com